Według Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) większe równouprawnienie płci zaowocuje m.in. przyspieszeniem rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej i stworzeniem ponad 10 mln nowych miejsc pracy w ciągu najbliższych 30 lat.

Badania opinii publicznej pokazują, że zdecydowana większość Europejczyków zgadza się, iż propagowanie równości kobiet i mężczyzn jest ważne dla sprawiedliwego i demokratycznego społeczeństwa, gospodarki i dla nich osobiście. Badanie porównawcze Eurobarometru na temat percepcji i oczekiwań obywateli, przeprowadzone na potrzeby Parlamentu Europejskiego w 2016 r. i 2018 r., pokazuje, że wzrósł odsetek obywateli UE, którzy chcieliby, aby UE podejmowała więcej interwencji w tym obszarze polityki: z 55 proc. do 65 proc.

Istnieją istotne różnice w poszczególnych państwach członkowskich: największe poparcie dla intensyfikacji działań UE odnotowano w Hiszpanii (86 proc.), Portugalii (85 proc.) i na Cyprze (82 proc.). Najsłabsze poparcie dla nasilenia takich działań wyrażają obywatele na Łotwie (37 proc.) i w Estonii (32 proc.). 

W trakcie ubiegłej kadencji instytucje UE pracowały – w ramach szerszego programu na rzecz równouprawnienia płci – nad szeregiem wniosków dotyczących nowych unijnych przepisów mających poprawić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym i zwalczać przemoc wobec kobiet. Propagowanie równouprawnienia płci pozostanie jednym z najważniejszych wyzwań w nadchodzących latach. 

Tendencje demograficzne, postęp technologiczny i zmiany w sposobie pracy to jedynie niektóre kwestie, jakie należy rozważyć pod kątem ich odmiennego wpływu na sytuację kobiet i mężczyzn. UE ma wiele możliwości dalszego zaangażowania.

Obejmują one: lepsze wdrażanie i egzekwowanie obowiązujących przepisów, modernizację tych przepisów, usunięcie luk prawnych w zakresie ochrony i zajęcie się nowymi kwestiami, a także środki nielegislacyjne, takie jak gromadzenie i monitorowanie danych, podnoszenie świadomości oraz wspieranie inicjatyw krajowych i oddolnych. Rozwiązanie tych problemów w wielu różnych obszarach będzie wymagać woli politycznej na wszystkich szczeblach, jak również zapewnienia niezbędnych instytucji, narzędzi i środków umożliwiających przekucie jej na konkretne działania.

 

Działania Parlamentu Europejskiego 

Europarlament wielokrotnie zajmował zdecydowane i aktywne stanowisko w sprawie propagowania równouprawnienia płci, podkreślając potrzebę wywiązania się z zobowiązań UE. Jego działająca od dawna Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia (FEMM) odgrywa pionierską rolę w naświetlaniu istniejących problemów. Zarówno Parlament, jak i Rada wspierały priorytety określone przez Komisję w jej programie „Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019”. 

Obie te instytucje wzywały jednak do przedstawienia ambitnej strategii UE na lata po 2015 r. i były rozczarowane osłabieniem jej statusu politycznego przez Komisję. Parlament krytycznie odniósł się również do braku specjalnego budżetu i konkretnych wskaźników potrzebnych do pomiaru i osiągania postępów. Obie instytucje chcą, aby ramy wspierania równości kobiet i mężczyzn były w większym stopniu zintegrowane z innymi unijnymi i międzynarodowymi strategiami. 

W ubiegłej kadencji Parlament wezwał Komisję do skuteczniejszego monitorowania wdrażania obowiązujących unijnych przepisów dotyczących równości płci oraz przeprowadził własną ocenę dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, dyrektywy w sprawie równości płci w odniesieniu do dostępu do towarów i usług, dyrektywy w sprawie ochrony praw ofiar i europejskiego nakazu ochrony. 

Ocenił również plan działania w sprawie równości płci i przedstawił sprawozdanie dotyczące postępów w dążeniu do osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn w UE. 

Istnieje kilka obszarów, w których działania UE były do tej pory niewystarczające w stosunku do wezwań Parlamentu. 

Zwalczanie przemocy wobec kobiet: 
w 2014 r. Parlament zaapelował nie tylko o przystąpienie UE do konwencji stambulskiej, lecz również o dyrektywę UE zawierającą wiążące środki ochrony kobiet przed przemocą oraz inne środki, m.in.: wzmocnienie podstawy prawnej poprzez dodanie przemocy ze względu na płeć do przestępstw wymienionych w art. 83 ust. 1 TFUE; ustanowienie spójnego systemu gromadzenia danych statystycznych w państwach członkowskich; europejskie centrum monitorowania; jak również o przyjęcie ogólnounijnej strategii i planu działania w celu zwalczania przemocy wobec kobiet. Parlament nadal domagał się postępów w realizacji wymienionych zaleceń, na przykład w rezolucjach z 9 czerwca 2015 r., 24 listopada 2016 r., 14 marca 2017 r. i 12 września 2017 r. Wzywa również, by przystąpienie UE do konwencji stambulskiej miało szerszy charakter i wykraczało poza obecnie proponowane obszary. 

Równe wynagradzanie:
d 2008 r. Parlament apeluje o przegląd obowiązującej dyrektywy. W przeprowadzonej w 2015 r. ocenie wdrażania przepisów dotyczących równych wynagrodzeń stwierdzono, że przepisy te nie są w pełni stosowane ani egzekwowane, i wezwano do przyjęcia nowych przepisów, obejmujących środki mające na celu zwiększenie przejrzystości wynagrodzeń, a także skuteczne środki egzekwowania przepisów, takie jak obowiązkowe kontrole wynagrodzeń w dużych przedsiębiorstwach. 

Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym:
Parlament od dawna zwraca uwagę na łączny wpływ różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, ogólnych zarobków, obowiązków rodzinnych i opiekuńczych oraz wzorców kariery zawodowej na emerytury kobiet oraz na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Wskazał również na niepewną sytuację opiekunów i pracowników domowych, którzy umożliwiają innym osobom godzenie życia zawodowego i rodzinnego. 

Parlament i Rada przyjęły nową propozycję dotyczącą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym przed końcem kadencji. Uwzględnia ona kilka dawno już wysuwanych przez PE żądań dotyczących np. wzmocnienia przepisów o niemożliwym do przeniesienia urlopie rodzicielskim dla ojców i płatnego urlopu ojcowskiego. 

Finansowanie:
Parlament stwierdził, że aby osiągnąć cele w zakresie równouprawnienia płci, należy wykorzystywać fundusze UE w bardziej aktywny sposób, aby wspierać inwestycje w przystępne cenowo usługi opieki nad dziećmi i nad innymi osobami pozostającymi na utrzymaniu, odwrócić tendencję spadkową w zakresie finansowania walki z przemocą wobec kobiet i zwiększyć pulę środków na organizacje lokalne i organy ds. równości. Parlament wezwał również do sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci w odniesieniu do wszystkich linii budżetowych oraz wszystkich przyszłych unijnych programów finansowania, czemu powinno towarzyszyć określenie jasnych celów i konkretnych zasobów oraz systematyczne monitorowanie. 

Ponadto Parlament zwracał w ubiegłej kadencji uwagę na działania, które można by podjąć w odniesieniu do nowych i aktualnych zagadnień, takich jak: 
- działania mające na celu uwzględnienie szczególnych potrzeb kobiet i dziewcząt w procedurach azylowych, w tym opracowanie ogólnounijnych wytycznych dotyczących płci w ramach szerszej reformy polityki migracyjnej i azylowej; 
- działania mające na celu zwalczanie pojawiających się form przemocy ze względu na płeć, takich jak nękanie i molestowanie w internecie, oraz uwzględnienie specyficznych potrzeb grup szczególnie wrażliwych, takich jak dzieci będące ofiarami, kobiety niepełnosprawne, uchodźczynie i kobiety LBTI; 
- działania mające na celu zapewnienie kobietom dostępu do legalnych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego; propozycje zwiększenia reprezentacji i uczestnictwa kobiet w sektorze mediów, technologii cyfrowych i nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM); 
- przyjęcie podejścia uwzględniającego aspekt płci w polityce w zakresie zmiany klimatu i polityce handlowej poprzez włączenie do unijnych umów handlowych rozdziału poświęconego kwestii płci.

Co jeszcze można zrobić 

Istnieje kilka możliwości dalszego zaangażowania lub wsparcia ze strony UE, które mogłyby pomóc w rozwiązaniu problemu utrzymujących się różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn oraz przyspieszeniu postępów. Mogłyby one obejmować lepsze wdrażanie i egzekwowanie obowiązujących przepisów UE dotyczących równości płci, modernizację istniejących lub wprowadzenie nowych przepisów w celu usunięcia luk prawnych w zakresie ochrony i zajęcia się nowymi kwestiami, a także dalsze środki nielegislacyjne, takie jak gromadzenie i monitorowanie danych, analiza porównawcza, podnoszenie świadomości, pomoc finansowa oraz wsparcie państw członkowskich, krajowych organów ds. równości i organizacji lokalnych. Ponadto pracownicy naukowi i grupy działające na rzecz praw kobiet chcieliby, aby UE bardziej ambitnie zwalczała strukturalne przyczyny nierówności, takie jak stereotypy płciowe, przemoc ze względu na płeć i nierówny dostęp do zdrowia reprodukcyjnego i praw w tym zakresie, oraz by zwracała większą uwagę na szczególną sytuację różnych grup kobiet oraz na wzajemnie powiązane formy dyskryminacji. 

mp/