Jak podano w komunikacie, w ciągu ostatnich pięciu lat Komisja Europejska musiała mierzyć się z szeregiem wyzwań związanych z kwestią praworządności w Unii Europejskiej. Projekt europejski opiera się na stałym przestrzeganiu praworządności. Jest to konieczny warunek zapewnienia obywatelom praw w myśl przepisów UE oraz wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi. Opublikowane dzisiaj badanie opinii publicznej Eurobarometr pokazuje, że ponad 80 proc. obywateli przywiązuje dużą wagę do poszanowania praworządności i uważa, że sytuacja w tym zakresie wymaga poprawy. 89 proc. obywateli dostrzega konieczność poszanowania praworządności we wszystkich pozostałych państwach członkowskich UE.

Komisja, na podstawie doświadczeń zdobytych od 2014 r. i szczegółowych konsultacji prowadzonych od kwietnia br., przedstawiła konkretne inicjatywy skupiające się wokół trzech filarów: upowszechnianie kultury praworządności, zapobieganie problemom związanym z praworządnością oraz skuteczne reagowanie na łamanie praworządności. Jako strażniczka Traktatów Komisja Europejska ma do odegrania szczególną rolę. Niemniej jednak wszystkie instytucje Unii i państwa członkowskie są odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania praworządności jako podstawowej wartości naszej Unii. Skuteczne reagowanie wymaga także wsparcia ze strony społeczeństwa obywatelskiego. Komisja wzywa również wszystkich do działania - głosi komunikat.

W celu upowszechniania wspólnej kultury praworządności w całej Europie Komisja podejmie koncepcję organizowania corocznego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim. Komisja zamierza w pełni wykorzystywać możliwości finansowania dla wzmocnienia pozycji zainteresowanych podmiotów, w tym społeczeństwa obywatelskiego, w celu upowszechniania praworządności, a także planuje opracowanie specjalnej strategii komunikacyjnej w tej dziedzinie. Komisja zacieśni współpracę z Radą Europy i innymi organizacjami międzynarodowymi oraz z sieciami sądowymi i parlamentami narodowymi. Komisja wzywa Parlament Europejski, Radę i państwa członkowskie do pełnego zaangażowania się w ten proces.

Aby zapobiec pojawianiu się problemów w zakresie praworządności, Komisja podjęła decyzję o ustanowieniu cyklicznego przeglądu praworządności, w ramach którego co roku będzie przedstawiane sprawozdanie na ten temat, obejmujące wszystkie państwa członkowskie UE. Ten dodatkowy system pomoże we wczesnym wykrywaniu problemów w zakresie praworządności, gdziekolwiek wystąpią. Komisja pogłębi monitorowanie rozwoju sytuacji w zakresie praworządności i wezwie wszystkie państwa członkowskie do zaangażowania się w wymianę informacji i dialog, m.in. za pośrednictwem sieci krajowych osób kontaktowych. Coroczne sprawozdanie powinno prowadzić do dalszych działań podejmowanych wraz z Parlamentem i Radą. Komisja będzie również rozwijać unijną tablicę wyników wymiaru sprawiedliwości oraz zacieśni dialog z innymi instytucjami UE, państwami członkowskimi, europejskimi partiami politycznymi i zainteresowanymi stronami.

W celu skutecznego wspólnego reagowania na naruszenia praworządności Komisja nadal będzie w pełni wykorzystywać swoje uprawnienia w zakresie egzekwowania prawa, jeżeli środki wczesnego wykrywania i zapobiegania okażą się nieskuteczne. Komisja przyjmie strategiczne podejście do postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wnosząc w razie konieczności sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE. Ponieważ istotną rolę w takich przypadkach odgrywa czas, Komisja będzie w razie potrzeby zwracać się o zastosowanie środków tymczasowych i przyspieszonego trybu postępowania. Komisja będzie również konstruktywnie wspierać państwa członkowskie w deeskalacji i rozstrzyganiu problemów z praworządnością, aby zapewnić trwałe uregulowanie sytuacji. Ponadto Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do rozważenia zbiorowego podejścia w przypadkach związanych ze stosowaniem art. 7 TUE oraz ustanowienia jasnych zasad postępowania.

KE powołała się także na najnowsze wyniki badania opinii publicznej Eurobarometr, według których dla ponad 80 proc. obywateli UE ważna jest skuteczna ochrona sądowa przez niezależne sądy, swoboda w krytykowaniu władz przez media i społeczeństwo obywatelskie oraz poszanowanie praworządności we wszystkich państwach członkowskich. Z sondażu wynika ponadto, że 56 proc. badanych nie czuje się wystarczająco poinformowanych o sytuacji w zakresie praworządności.

woj/