Inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. doprowadziła do jednego z największych kryzysów humanitarnych w najnowszej historii Europy, a tocząca się wojna spowodowała wzrost liczby ofiar, zniszczeń i wysiedleń w obrębie i poza granicami Ukrainy.

Ludność cywilna Ukrainy jest poddawana ostrzałom i przemocy, a miliony ludzi zostały przesiedlone w obrębie kraju lub do sąsiednich państw – głównie do Polski, ale także do Rumunii, Słowacji, Węgier i Mołdawii. Szacuje się, że 90% z nich to kobiety i dzieci, które są również bardziej narażone na przemoc i wykorzystywanie, w tym handel ludźmi, przemyt i nielegalną adopcję.

 

Fundusze UE na wsparcie krajów pierwszej linii

Kryzys uchodźczy wywołany wojną wywołał fale solidarności i mobilizacji w całej Europie, a UE i jej państwa członkowskie zapewniają pomoc doraźną przesiedleńcom i wsparcie krajom graniczącym z Ukrainą.

24 marca eurodeputowani zatwierdzili propozycję Komisji Europejskiej w sprawie działań spójności na rzecz uchodźców w Europie (opieki), aby przekierować dostępne środki do krajów UE udzielających schronienia osobom uciekającym przed rosyjską agresją. Mogłoby to obejmować dodatkowe 10 miliardów euro z React-EU, funduszu utworzonego jako pomost między środkami kryzysowymi Covid i funduszami spójności.

Parlament Europejski przedłużył także o rok – do połowy 2024 r. – okres funkcjonowania Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Przedłużenie pozwala krajom UE na pilne przesunięcie niewykorzystanych środków na radzenie sobie z napływem uchodźców z Ukrainy. Oczekuje się, że uwolni to ok. 420 mln euro na dodatkowe wsparcie, takie jak zakwaterowanie, wyżywienie, opiekę zdrowotną lub dodatkowy personel.

Dalsza pomoc, taka jak zaopatrzenie medyczne, namioty i generatory prądu, została skierowana do krajów sąsiednich i Ukrainy za pośrednictwem unijnego mechanizmu ochrony ludności i zapasów medycznych RescEU.

Podczas sesji plenarnej w dniach 23-24 marca europosłowie zgodzili się również na udzielenie Mołdawii wsparcia finansowego na przyjęcie uchodźców (oprócz udzielenia pomocy makrofinansowej na pokrycie części jej potrzeb w zakresie finansowania zewnętrznego).

Ochrona tymczasowa dla osób uciekających z Ukrainy

W rezolucji przyjętej podczas nadzwyczajnego posiedzenia plenarnego w dniu 1 marca PE z zadowoleniem przyjął uruchomienie dyrektywy o ochronie tymczasowej po raz pierwszy od jej wejścia w życie w 2001 r. Dyrektywa ma na celu zapewnienie natychmiastowej tymczasowej ochrony w UE osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie, w tym obywatelom Ukrainy, osobom spoza UE, bezpaństwowcom lub osobom posiadającym zezwolenie na pobyt w kraju. Regulacja umożliwia osobom przesiedlonym na korzystanie z tych samych praw w całej UE, takich jak pozwolenie na pobyt, możliwość pracy, mieszkania oraz dostęp do opieki społecznej i medycznej.

Ochrona tymczasowa nie uniemożliwia zainteresowanym ubiegania się o azyl. Ponadto 9 marca eurodeputowani wezwali UE do wprowadzenia odpowiedniego systemu migracyjnego, współdzielącego odpowiedzialność za uchodźców. Negocjowany pakt UE w sprawie migracji i azylu obejmuje mechanizm solidarności, który rozdziela odpowiedzialność za ochronę między kraje UE oraz środki przeciwdziałania masowemu napływowi migrantów.

Zarządzanie granicami zewnętrznymi UE

Na początku marca Komisja wydała nowe wytyczne, aby pomóc krajom UE w skutecznym zarządzaniu przybyszami i w celu wsparcia funkcjonariuszy straży granicznej prowadzających kontrole na granicach z Ukrainą. Chodzi o uproszczenie kontroli granicznych dla osób wymagających szczególnej troski oraz utworzenie tymczasowych przejść granicznych.

PE zatwierdził również rozmieszczenie Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), aby pomóc Mołdawii, która nie jest członkiem UE, w zarządzaniu ogromną liczbą osób przekraczających granicę z Ukrainą.

mp/