Traktat z Lizbony  wzmocnił pozycję Parlamentu Europejskiego, czyniąc tę instytucję współodpowiedzialną – na równi z Radą UE – za uchwalanie przepisów w zakresie handlu i inwestycji. Międzynarodowe umowy handlowe nie mogą wejść w życie bez uzyskania zgody Parlamentu. Parlament może też wpływać na negocjacje poprzez przyjmowanie rezolucji.

Wspólna polityka handlowa należy do wyłącznych kompetencji Unii Europejskiej, co oznacza, że to UE, a nie państwa członkowskie, uchwala prawo w dziedzinie handlu i zawiera międzynarodowe umowy handlowe. Wynika to z art. 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Polityka handlowa na poziomie UE wzmacnia pozycję w negocjacjach dwustronnych oraz w międzynarodowych organizacjach, np. w Światowej Organizacji Handlu. Głównym celem polityki handlowej UE jest zwiększenie możliwości handlowych dla europejskich firm poprzez usuwanie barier handlowych, takich jak cła lub kontyngenty, oraz gwarantowanie uczciwej konkurencji.

Polityka handlowa jest niezbędna dla europejskiej gospodarki, ponieważ wpływa na jej wzrost oraz na stopę zatrudnienia. Według danych za rok 2017, ponad 36 milionów miejsc pracy w UE było zależnych od eksportu poza Unię Europejską. Ponadto, polityka handlowa UE chroni obywateli UE zapewniając, że importowane towary i usługi są zgodne z prawami konsumenta.

UE używa polityki handlowej również do promowania praw człowieka, standardów społecznych i bezpieczeństwa, poszanowania środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju.

Polityka handlowa UE obejmuje handel towarami i usługami, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, komercyjne aspekty własności intelektualnej (np. patenty) i zamówienia publiczne. Jej trzy główne elementy to: umowy handlowe z krajami spoza UE dla otwarcia nowych rynków i zwiększenia możliwości handlowych dla europejskich przedsiębiorstw; przepisy handlowe chroniące producentów z UE przed nieuczciwą konkurencją; członkostwo UE w WTO, która ustala zasady handlu międzynarodowego. Państwa UE są również członkami WTO, ale to Komisja Europejska negocjuje w imieniu Wspólnoty.

Umowy handlowe są negocjowane z krajami spoza UE by zapewnić lepsze możliwości handlowe. Dzielą się na: umowy o partnerstwie gospodarczym z krajami rozwijającymi się z Afryki, Karaibów i Pacyfiku; umowy o wolnym handlu zawierane z krajami rozwiniętymi i gospodarkami wschodzącymi; układy o stowarzyszeniu, wzmacniające szerzej zakrojone porozumienia polityczne, takie jak Unia na rzecz Regionu Morza Śródziemnego z Tunezją. Celem wszystkich typów umów jest zmniejszanie barier taryfowych i zapewnienie inwestycji.

UE ma również przepisy chroniące europejskie przedsiębiorstwa przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Takie praktyki mogą obejmować dumping lub subsydia sztucznie zaniżające ceny w porównaniu do produktów z UE. Produkty europejskie mogą również napotkać bariery celne lub kontyngenty. Jeśli nie udaje się rozstrzygnąć sporów handlowych, mogą one prowadzić do wojny handlowej.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w UE są również regulowane. W lutym 2019 r., posłowie do PE zatwierdzili nowy mechanizm monitorowania, zapewniający, że inwestycje zagraniczne w sektorach strategicznych nie szkodzą interesom i bezpieczeństwu Europy.

Światowa Organizacja Handlu składa się ze 164 członków reprezentujących 98 proc. światowego handlu i ma na celu utrzymywanie przewidywalności i uczciwości światowego systemu handlowego poprzez uzgadnianie i monitorowanie wspólnych zasad handlu pomiędzy krajami.

UE jest zdecydowanym zwolennikiem WTO i odegrała kluczową rolę w rozwoju międzynarodowego systemu handlu. Jest ściśle zaangażowana w wielostronne rozmowy handlowe WTO. Parlament Europejski uważnie śledzi takie negocjacje i przyjmuje sprawozdania oceniające ich stan.

Obecny cykl negocjacji w ramach WTO - runda dauhańska (uruchomiona w 2001 r.) - utknął w martwym punkcie z powodu braku porozumienia w sprawie kluczowych polityk, w tym rolnictwa.

UE korzysta również z pomocy WTO w zakresie rozwiązywania sporów i egzekwowania wydanych decyzji w sytuacji sporu handlowego i należy do stron najczęściej korzystających z systemu rozstrzygania sporów.

woj/