Realizowanie polityki spójności po 2020 r. nadal będzie obejmować inwestowanie we wszystkie regiony UE. Przydział środków uzależniony będzie od wskaźników PKB na mieszkańca, dodano też nowe kryteria.
Christiaan van Lierop i Vasileios Margaras w przygotowanym na zlecenie Biura Analiz Parlamentu Europejskiego opracowaniu „Polityka regionalna” charakteryzują m.in., jak będzie wyglądać polityka spójności po 2020 r.
„Ponieważ zasady obecnej ramowej polityki spójności będą obowiązywać jedynie do roku 2020, rozpoczęły się już dyskusje nad przyszłym kształtem polityki spójności po 2020 r.” – przypominają.
W maju ubiegłego roku Komisja Europejska przyjęła szereg wniosków ustawodawczych, w których określono ramy legislacyjne dla polityki spójności na lata 2021–2027. Będą one jeszcze przedmiotem dalszych dyskusji w ramach negocjacji trójstronnych między Parlamentem Europejskim, Komisją i Radą.
„Procedura jest na wczesnym etapie, a dalsze postępy będą zależały od tego, jak nowo wybrany Parlament i pozostałe instytucje zdecydują postąpić” – podkreślają autorzy opracowania.
Niemniej zmiany w polityce spójności mają dążyć do skoncentrowania zasobów na pięciu celach politycznych: bardziej inteligentnej Europie, którą można zbudować dzięki innowacjom, cyfryzacji, transformacji gospodarczej oraz wsparciu dla małych i średnich przedsiębiorstw; bardziej przyjaznej dla środowiska bezemisyjnej Europie, w której wdraża się porozumienie paryskie i inwestuje w transformację sektora energetycznego, odnawialne źródła energii oraz walkę ze zmianą klimatu; lepiej połączonej Europie ze strategicznymi sieciami transportu i sieciami cyfrowymi; Europie o silniejszym wymiarze społecznym, w której realizuje się cele Europejskiego filaru praw socjalnych i wspiera wysokiej jakości zatrudnienie, edukację, umiejętności, włączenie społeczne i równy dostęp do opieki zdrowotnej; oraz Europie bliższej obywatelom, wspierającej lokalne strategie rozwoju i zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich w całej UE.
Zgodnie z wnioskami Komisji realizowanie polityki spójności po 2020 r. nadal będzie obejmować inwestowanie we wszystkie regiony UE w oparciu o trzy kategorie (regiony najsłabiej rozwinięte, regiony w okresie przejściowym i regiony najbardziej rozwinięte).
„Metoda przydziału środków nadal w dużym stopniu opiera się na PKB na mieszkańca, chociaż wskaźniki procentowe stosowane do określenia powyższych regionów zostały skorygowane. Aby lepiej odzwierciedlić realia w terenie, dodano nowe kryteria (bezrobocie młodzieży, niski poziom wykształcenia, zmiana klimatu, a także przyjmowanie i integracja migrantów)” – wskazują w analizie eksperci BAPE.
Jak podkreślają van Lierop i Margaras, regiony najbardziej oddalone nadal będą korzystać ze specjalnego wsparcia UE, a polityka spójności wciąż będzie sprzyjać strategiom rozwoju lokalnego. Wzmocniono miejski wymiar polityki spójności dzięki przeznaczeniu 6 proc. finansowania z EFRR na zrównoważony rozwój miejski.
Z uwagi na pilną potrzebę większego wsparcia w obszarze azylu i migracji na mocy nowych przepisów fundusze na rzecz azylu i imigracji włączono do polityki regionalnej.
„Fundusz Azylu, Migracji i Integracji skoncentruje się na krótkoterminowych potrzebach przybywających migrantów, natomiast polityka spójności będzie wspierać ich integrację społeczną i zawodową” – wyjaśniają autorzy analizy. „Ułatwi to tworzenie synergii z innymi instrumentami i funduszami UE, takimi jak wspólna polityka rolna, „Horyzont Europa”, program LIFE czy Erasmus+” - dodają.
Co jeszcze jest do zrobienia? Według ekspertów można by ułatwić współpracę międzyregionalną i transgraniczną dzięki nowym środkom, które umożliwiają danemu regionowi wykorzystanie części własnego przydziału na finansowanie projektów wspólnie z innym regionem UE.
„Regiony posiadające podobne zalety w dziedzinie inteligentnej specjalizacji otrzymałyby większe wsparcie na budowanie paneuropejskich klastrów w priorytetowych sektorach, takich jak technologia dużych zbiorów danych, gospodarka o obiegu zamkniętym, zaawansowane technologie produkcyjne czy cyberbezpieczeństwo” – czytamy w opracowaniu.
Według jego autorów należy uprościć komunikację na temat projektów finansowanych ze środków unijnych. „Środkiem do tego celu jest stworzenie jednego kanału obejmującego wszystkie fundusze UE, jednego portalu prezentującego ogół środków dostępnych dla przedsiębiorstw oraz projektu jednej bazy danych zarządzanej przez Komisję” - wskazują.
Wreszcie z myślą o stałym przybliżaniu Europy obywatelom większy nacisk zostanie położony na skuteczniejsze informowanie o pozytywnych wynikach polityki spójności.
aba/