Niemiecka minister obrony, której kandydatura na szefową KE zostanie poddana pod głosowanie w europarlamencie w przyszłym tygodniu, po raz pierwszy od czasu nominowania jej do objęcia stanowiska przez szefów państw i rządów wypowiadała się szerzej publicznie. Okazją była sesja pytań i odpowiedzi podczas posiedzenia frakcji Odnowić Europę (RE), w której zasiadają eurodeputowani liberalni oraz startujący z listy prezydenta Francji Emmanuela Macrona.

Choć kandydatka starała się być ogólna, w drażliwych kwestiach pytania eurodeputowanych zmusiły ja do złożenia jednoznacznych deklaracji. Tak stało się gdy holenderska deputowana Sophie in't Veld zażądała, by von der Leyen powiedziała czy będzie bardziej stanowcza niż poprzednia Komisja w działaniach na rzecz demokracji, podważania praworządności i praw podstawowych. "Sądzę, że powinniśmy mieć mechanizm, zapewniający przejrzyste monitorowanie tego, czy praworządność jest utrzymywana w państwach członkowskich" - odpowiedziała von der Leyen. Zapowiedziała również, że nie będzie unikała politycznej odpowiedzialności za działania w tym obszarze, zasłaniając się oczekiwaniem na decyzje unijnego Trybunału.

Von der Leyen tłumaczyła, że mechanizm monitorowania praworządności jest potrzebny m.in. z tego powodu, że żadne z państw członkowskich nie jest idealne. Z jej słów wynika, że mechanizm taki miałby polegać na wzajemnym porównywaniu sytuacji w poszczególnych krajach członkowskich, by KE "mogła działać w przypadku deficytów dotyczących praworządności w krajach członkowskich".

"Uważam, że byłoby lepiej gdybyśmy identyfikowali jakiekolwiek naruszenia czy deficyty natychmiast i podejmowali działania. Ja mam zaufanie do naszego wymiaru sprawiedliwości i chciałbym go dalej podbudowywać" - powiedziała kandydatka. Jak wskazała, w jej podejściu nie chodzi o wytykanie nikogo palcem, ale rozwiązywanie w przejrzystym dla wszystkich procesie problemów, które wiążą się z nieprzestrzeganiem zasad rządów prawa.

Von der Leyen zapowiedziała, że pierwszym wiceprzewodniczącym jej Komisji zostanie Frans Timmermans, który był kandydatem wiodącym socjalistów na stanowisko przewodniczącego KE. Ważną pozycję - według jej słów - będzie miała w KE również Margrethe Vestager, która była kandydatką wiodącą liberałów. Niejasność w określeniu, czy Vestager będzie miała dokładnie taką samą pozycję jak Timmermans spowodowała spięcia podczas posiedzenia.

"Chcę Komisji, która będzie się składała z 50 proc. kobiet i 50 proc. mężczyzn. Poproszę szefów państw i rządów o zaprezentowanie dwójki kandydatów: kobiety i mężczyzny" - oświadczyła von der Leyen.

Kandydatka opowiedziała się też za celem neutralności klimatycznej UE do 2050 roku. "Będziemy musieli położyć duży nacisk na zmiany klimatu. Zegar tyka, czas się kończy i musimy działać. Posunęliśmy się do przodu, ale musimy być bardziej ambitni. W pełni popieram cel, aby w 2050 roku gospodarka UE była neutralne klimatycznie. Chcę, aby Europa stała się pierwszym kontynentem, który jest neutralny klimatycznie. Żeby tak się stało, musimy być bardziej ambitni jeśli chodzi o nasze cele klimatyczne na 2030 rok" - podkreśliła Niemka.

Żeby tak się stało - wskazywała - trzeba "poszerzyć" unijny system handlu emisjami (ETS) o sektor lotniczy, morski. Von der Leyen oznajmiła, że jeśli uda się przekształcić EBI w "Europejski Bank Klimatyczny", to UE będzie wzorem na świecie w walce ze zmianami klimatycznymi.

Kandydatka na szefową Komisji mówiła też o chęci przezwyciężenia podziałów na wschód-zachód, północ-południe w UE i otwarciu Unii na Bałkany Zachodnie. Określiła się jako adwokat rozszerzenia strefy Schengen, a także strefy euro o kraje, które tego chcą i spełniają odpowiednie kryteria.

Mówiąc o Rosji oznajmiła, że UE powinna być otwarta na dialog z nią, ale z pozycji siły, którą wypracowała w minionych latach. "Kreml nie wybacza słabości" - stwierdziła, przypominając, że aneksja ukraińskiego Krymu była pierwszym przypadkiem zmian granic w Europie siłą od czasu II wojny światowej. "Aneksja Krymu to złamanie międzynarodowego prawa. Jeśli chcemy mieć szacunek dla naszych zobowiązań na rzecz państwa prawa, musimy się tego trzymać" - zaznaczyła von der Leyen.

Niemiecka minister zadeklarowała też prace nad Europejską Unią Obrony, by w razie potrzeby i woli politycznej, istniały struktury i procedury, aby działać na czas. Zastrzegła jednak, że odpowiedzialnością parlamentów narodowych powinno być decydowanie o skierowaniu żołnierzy w rejon konfliktu, bo później to posłowie krajowi musza tłumaczyć w okręgach wyborczych takie decyzje.

stk/ luo/ woj/